Onlangs is een wetsvoorstel (met latere aanvulling) gepubliceerd waarin lagere (sectorale) mestproductieplafonds voor stikstof en fosfaat, worden voorgesteld. Om de mestproductie daadwerkelijk te verlagen zijn in het wetsvoorstel ook afromingspercentages bij een overdracht van productierechten opgenomen. Bij overdrachten in, kort gezegd, familieverband wordt niet afgeroomd. In het wetsvoorstel wordt, in tegenstelling tot de huidige wetgeving, nadrukkelijk ingegaan op bedrijfsoverdrachten. Hierdoor kan nu ook sprake zijn van afroming als het KVK-nummer gelijk blijft.

Lagere mestproductieplafonds vanaf 2025

In het kader van de derogatiebeschikking moeten vanaf 2025 de nationale mestproductieplafonds voor stikstof en fosfaat (mestplafonds) worden verlaagd. De nieuwe mestplafonds zijn opgenomen in een voorstel voor het wijzigen van de Meststoffenwet. In het verlengde hiervan is ook een verlaging van de sectorale mestplafonds in het wetsvoorstel opgenomen. De verlaging van de mestplafonds voor de varkenssector en de pluimveesector is fors ruimer dan die van de melkveesector. In tabel 1 zijn de (sectorale) mestplafonds van 2024 en de voorstellen voor 2025 opgenomen.

Tabel 1. (Sectorale) mestplafonds 2024 en de voorstellen voor 2025 (miljoen kg)

Nationaal mestplafond Europese eis, sectorale mestplafonds invulling Nederland

De nationale mestplafonds voor stikstof en fosfaat zijn opgenomen in de Europese derogatiebeschikking. Daarmee is de invoering hiervan een Europese verplichting.

De verdeling tussen de sectoren is een nationale invulling. De sectorale mestplafonds mogen gezamenlijk, inclusief de mestproductie van de overige sectoren (staat niet in tabel 1) niet hoger zijn dan de nationale mestplafonds.

Lagere mestproductie door beëindigingsregelingen en afroming productierechten

Om vanaf 2025 te kunnen voldoen aan de lagere mestplafonds moet de mestproductie van de verschillende sectoren (fors) worden verlaagd. Een gedeelte van de verlaging zal komen van de bestaande beëindigingsregelingen  Lbv en Lbv+ en de aangekondigde beëindigingsregelingen. De verwachting is dat door deze regelingen de mestproductie onvoldoende daalt. Om deze reden zijn in het wetsvoorstel ook afromingspercentages bij overdrachten van productierechten opgenomen.

Extra maatregelen bij onvoldoende effect nog niet bekend

Als beide maatregelen (beëindigingsregelingen en afroming productierechten bij overdracht) onvoldoende blijken te zijn, zullen aanvullende maatregelen genomen moeten worden. In het wetsvoorstel is hiervoor niets opgenomen.

Vanaf 2025 (extra) afroming productierechten bij overdracht

In het wetsvoorstel zijn afromingspercentages bij overdrachten van varkens- en pluimveerechten opgenomen. Daarnaast is een hoger afromingspercentage bij overdrachten van fosfaatrechten opgenomen. De voorgestelde afromingspercentages zijn:

• Varkensrechten: 25%.
• Pluimveerechten: 15%.
• Fosfaatrechten: 30% (nu 10%).

In het wijzigingsvoorstel en de later gepubliceerde wijziging van het voorstel zijn uitzonderingen opgenomen op het toepassen van de afroming van productierechten bij overdrachten. Hierbij wordt verschil gemaakt tussen ‘losse’ overdrachten en bedrijfsoverdrachten.

Geen wijziging standpunt minister in Kamerdebat

In het Kamerdebat van 7 oktober 2024 zijn veel vragen gesteld over de verdeling van de sectorale mestplafonds en de verschillende afromingspercentages bij overdrachten van productierechten. De minister heeft haar wetsvoorstellen verdedigd en houdt zich, tot nu toe, bij haar standpunten. Na de stemming (15 oktober) over de ingediende moties en amendementen zal blijken of hier verandering in komt of moet komen.

Afroming bij ‘losse’ overdrachten productierechten

In het voorstel is opgenomen dat bij een overdracht van productierechten naar een ander bedrijf, de eerder in dit bericht genoemde, afroming plaats gaat vinden.

Geen afroming binnen familie

Afroming van ‘losse’ fosfaatrechten, varkensrechten of pluimveerechten vindt niet plaats bij:

• Een overdracht naar bloed- of aanverwanten t/m de derde graad.
• Een overdracht naar een echtgenoot of geregistreerd partner.

Geen afroming bij erfopvolging

Bij een overdracht van productierechten vanwege erfopvolging vindt ook geen afroming plaats. In veel situaties zal hier bij ook sprake zijn van één van de hierboven genoemde overdrachten.

Heen- en teruglease binnen kalenderjaar

Bij een heen- en teruglease binnen hetzelfde kalenderjaar wordt de teruglease niet afgeroomd. Deze systematiek gold al bij de overdracht van fosfaatrechten en gaat nu ook gelden bij de overdracht van varkens- en pluimveerechten.

Vaker heen- en teruglease tussen dezelfde bedrijven

Bij een heen- en teruglease van varkens- of pluimveerechten tussen dezelfde bedrijven in opvolgende jaren wordt alleen de eerste heenlease afgeroomd. De overige overdrachten worden niet afgeroomd. Dit geldt tot maximaal het aantal rechten dat overblijft na afroming van de eerste heenlease.

Deze regel geldt t/m 2029.

Afromingsvrije lease alleen voor fosfaatrechten

De afromingsvrije lease van maximaal 100 kg blijft alleen gelden voor fosfaatrechten.

Afroming bij bedrijfsoverdrachten

In veel  situaties worden productierechten overgedragen bij een bedrijfsoverdracht. Sinds begin 2023 werden fosfaatrechten niet meer afgeroomd bij een volledige bedrijfsoverdracht.
In het wetsvoorstel is opgenomen dat ook bij (volledige) bedrijfsoverdrachten afgeroomd kan worden. Tevens wordt de definitie van een ‘bedrijfsoverdracht’ wezenlijk anders. Hierdoor is er vaker sprake van een bedrijfsoverdracht (ook als het KVK-nummer gelijk blijft).

Bedrijfsoverdracht: wijziging van ‘landbouwer’

Volgens het wetsvoorstel is er sprake van een bedrijfsoverdracht als de ‘landbouwer’ die het bedrijf (deels) voert wijzigt. Als het bedrijf gelijk blijft, maar de ‘landbouwer’ wijzigt, dan is er, volgens het voorstel, sprake van een bedrijfsoverdracht, waarbij afroming van productierechten toepassing kan zijn.

Voorbeelden bedrijfsoverdracht

Volgens het wetsvoorstel is er o.a. in onderstaande situaties sprake van een bedrijfsoverdracht:

• Overdracht van (deel) van het bedrijf van een natuurlijke persoon of rechtspersoon naar andere natuurlijke persoon of rechtspersoon.
• Wijziging van de rechtsvorm van het bedrijf.

o  Bijvoorbeeld het omzetten van eenmanszaak naar maatschap of BV.

• Wijziging van de samenstelling van een samenwerkingsverband.

o  Bijvoorbeeld het toe- of uittreden van maten en vennoten in een maatschap, vof of CV.

• Wijziging van de directe of indirecte overwegende zeggenschap in een rechtspersoon.

o  Bijvoorbeeld wijziging van bestuur en/of aandeelhouders van een BV. Of een wijziging van of binnen een ‘moederonderneming’ als deze onderneming overwegende zeggenschap heeft in de dochteronderneming.

• Wijziging van de directe of indirecte overwegende zeggenschap in een rechtspersoon die een onderdeel uitmaakt van een samenwerkingsverband.

o  Bijvoorbeeld bij een wijziging binnen een BV die onderdeel uitmaakt van een maatschap.

Geen afroming bij bepaalde bedrijfsoverdrachten

Afroming van fosfaatrechten, varkensrechten of pluimveerechten is bij een bedrijfsoverdracht niet altijd van toepassing. Rechten worden, evenals bij ‘losse’ overdrachten, kort gezegd niet afgeroomd bij overdrachten binnen familieverband. Ook vindt geen afroming plaats als de oorspronkelijke landbouwer betrokken blijft.

Er vindt geen afroming plaats bij:

• Het overdragen van een bedrijf naar een landbouwer waarbij sprake is van bloed- of aanverwantschap t/m de derde graad.
• Een overdracht van een bedrijf naar echtgenoot of geregistreerd partner.
• Het inbrengen van het bedrijf in een samenwerkingsverband (mts, vof of CV), waarbij de inbrenger zelf vennoot wordt. Bij een CV moet de inbrenger beherende vennoot worden.
• Het inbrengen van het bedrijf in een samenwerkingsverband (mts, vof of CV), waarbij sprake is van bloed- of aanverwantschap t/m de derde graad, echtgenoot of geregistreerd partner. Bij een CV geldt dit voor de beherende vennoot.
• Het wijzigen van de samenstelling van een samenwerkingsverband bij het uittreden van vennoten.
• Het toetreden tot een samenwerkingsverband van een bloed- of aanverwant t/m de derde graad, een echtgenoot of geregistreerd partner.
• Het inbrengen van het bedrijf in een samenwerkingsverband met een rechtspersoon (bijv. BV), waarbij de inbrenger zelf vennoot wordt.
• Het inbrengen van het bedrijf in een samenwerkingsverband met een rechtspersoon, waarbij één van de vennoten bloed- of aanverwant is t/m de derde graad, echtgenoot of geregistreerd partner.
• Het inbrengen van het bedrijf in een rechtspersoon, waarbij de inbrenger zelf overwegende zeggenschap krijgt.
• Het inbrengen van het bedrijf in een rechtspersoon, waarbij de overwegende zeggenschap in handen komt van een persoon die t/m de derde graad bloed- of aanverwant is, echtgenoot of geregistreerd partner.
• Bij een wijziging van de directe of indirecte overwegende zeggenschap van een rechtspersoon waarbij de overwegende zeggenschap komt te rusten bij een persoon die bloed- of aanverwant is t/m de derde graad, echtgenoot of geregistreerd partner.

Geen afroming bij erfopvolging

Bij een bedrijfsoverdracht door erfopvolging vindt ook geen afroming plaats. Bij bedrijfsoverdrachten wordt specifiek aangegeven dat bij erfopvolging sprake moet zijn van bloed- of aanverwantschap t/m de derde graad, echtgenoot of geregistreerd partner. Daarmee valt deze uitzondering voor afroming reeds onder de algemene uitzonderingen op afroming bij bedrijfsoverdrachten.

Conclusie en advies

Het wetsvoorstel is nog niet aangenomen. De inhoud kan daarom nog wijzigen. De verwachting is dat op hele korte termijn de Tweede Kamer hierover stemt. De minister wil het wetsvoorstel zo spoedig mogelijk in laten gaan, maar de verwachting is dat dit niet voor 1 januari 2025 lukt.

Zolang de ‘Meststoffenwet’ nog niet is gewijzigd zijn de huidige regels nog van toepassing en kunnen volledige bedrijfsoverdrachten nog zonder afroming van productierechten plaatsvinden. Speelt in de toekomst een overdracht met afroming op basis van het wetsvoorstel, dan is het te overwegen om de bedrijfsoverdracht ruim voor 1 januari 2025 te regelen.

Meer informatie

Zie voor meer informatie de toelichting bij het wetsvoorstel voor wijziging van de Meststoffenwet. En de toelichting bij de wijziging van het voorstel.

Bron: Component Agro